સોનાના ભાવમાં ઓલ-ટાઈમ હાઈના કારણો (10 ઓક્ટોબર, 2025)
સોનાનો ભાવ આજે $4,066 પ્રતિ ઔંસની આસપાસ ઓલ-ટાઈમ હાઈ પર પહોંચ્યો છે, જે ભારતમાં લગભગ ₹75,500-₹82,000 પ્રતિ 10 ગ્રામ (22-24 કેરેટ) છે. આ રેકોર્ડ વધારાને પાછળ ઘણાં આર્થિક, રાજકીય અને બજાર આધારિત પરિબળો છે. નીચે વિગતવાર કારણો આપેલ છે:
1. યુએસ ડોલરની કમજોરી
- વિગત: સોનાની આંતરરાષ્ટ્રીય કિંમત યુએસ ડોલરમાં નક્કી થાય છે. જ્યારે ડોલરનું મૂલ્ય ઘટે છે, ત્યારે સોનું અન્ય ચલણ ધરાવતા રોકાણકારો માટે સસ્તું બને છે, જેનાથી ડિમાન્ડ વધે છે.
- 2025નું પરિપ્રેક્ષ્ય: યુએસ ડોલર ઈન્ડેક્સ (DXY) તાજેતરમાં નબળો પડ્યો છે કારણ કે ફેડરલ રિઝર્વે વ્યાજદરમાં કટશેડનની શરૂઆત કરી છે. 2025માં વ્યાજદર 4.25-4.5%ની આસપાસ રહેવાની અપેક્ષા છે, જે ડોલરની મજબૂતીને અસર કરે છે.
- અસર: ડોલરની કમજોરીથી સોનાની માંગ વધી, જેના કારણે કિંમતો $4,000ને પાર કરી ગઈ.
2. ફેડરલ રિઝર્વની નીતિઓ અને ઇન્ફ્લેશન
- વિગત: ફેડરલ રિઝર્વે 2024ના અંતમાં વ્યાજદર ઘટાડવાનું શરૂ કર્યું, જે 2025માં પણ ચાલુ છે. નીચા વ્યાજદરથી બોન્ડ્સ અને બચત ખાતાં જેવા રોકાણોનું વળતર ઘટે છે, જેનાથી સોનું આકર્ષક બને છે.
- ઇન્ફ્લેશનની ભૂમિકા: યુએસમાં ઇન્ફ્લેશન હજુ પણ 3-4%ની આસપાસ છે, જે ખરીદ શક્તિને અસર કરે છે. સોનું “ઇન્ફ્લેશન હેજ” તરીકે કામ કરે છે, કારણ કે તેનું મૂલ્ય ચલણના અવમૂલ્યન સામે સુરક્ષિત રહે છે.
- 2025નું પરિપ્રેક્ષ્ય: ફેડના દર ઘટાડવાના નિર્ણય અને ઇન્ફ્લેશનની ચિંતાઓથી રોકાણકારો સોના તરફ વળ્યા છે, જેનાથી ગોલ્ડ ETFમાં $26 બિલિયનનો રેકોર્ડ ઇન્ફ્લો જોવા મળ્યો.
3. જિયોપોલિટિકલ અનિશ્ચિતતા
- વિગત: વૈશ્વિક અસ્થિરતા (જેમ કે રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષ, મધ્ય પૂર્વની તંગદિલી, અને ચીન-તાઈવાનના તણાવ) સોનાને “સેફ હેવન” એસેટ બનાવે છે. રોકાણકારો અનિશ્ચિત સમયમાં સોનામાં રોકાણ કરે છે.
- 2025નું પરિપ્રેક્ષ્ય: યુએસ સરકારી શટડાઉનનો ખતરો અને ગ્લોબલ ટ્રેડ વોરની ચિંતાઓએ સોનાની માંગ વધારી છે. ખાસ કરીને, ચીન અને ભારત જેવા દેશોમાં સેન્ટ્રલ બેન્કો દ્વારા સોનાની ખરીદી રેકોર્ડ સ્તરે છે.
4. સેન્ટ્રલ બેન્કોની ખરીદી
- વિગત: ઘણી સેન્ટ્રલ બેન્કો (ખાસ કરીને ચીન, ભારત, રશિયા) તેમના ફોરેક્સ રિઝર્વમાં સોનાનો હિસ્સો વધારી રહી છે. આ ડોલર પરની નિર્ભરતા ઘટાડવા અને આર્થિક સ્થિરતા માટે છે.
- 2025નું પરિપ્રેક્ષ્ય: 2024માં વૈશ્વિક સેન્ટ્રલ બેન્કોએ 1,000+ ટન સોનું ખરીદ્યું, અને 2025માં આ ટ્રેન્ડ ચાલુ છે. આ ખરીદીઓએ સોનાના પુરવઠા પર દબાણ વધાર્યું, જેનાથી ભાવ વધ્યા.
5. ભારતમાં સ્થાનિક પરિબળો
- ઉચ્ચ માંગ: ભારત વિશ્વનું સૌથી મોટું સોનાનું બજાર છે. લગ્નની સિઝન, તહેવારો (દિવાળી, ધનતેરસ) અને રોકાણની માંગથી સ્થાનિક ભાવ વધે છે.
- આયાત શુલ્ક: ભારતમાં 12.5%નું આયાત શુલ્ક અને 3% GST સોનાના ભાવમાં વધારો કરે છે.
- રૂપિયાનું અવમૂલ્યન: 2025માં USD-INR રેટ 84.20ની આસપાસ છે, જે સોનાને મોંઘું બનાવે છે. રૂપિયાની કમજોરીથી આયાતી સોનાની કિંમત વધે છે.
6. સપ્લાય-ડિમાન્ડ ડાયનામિક્સ
- સપ્લાયની મર્યાદા: સોનાનું ખનન અને ઉત્પાદન મર્યાદિત છે, જેનાથી નવો પુરવઠો ઓછો રહે છે. 2025માં ખાણોમાંથી ઉત્પાદન 3,000 ટનથી ઓછું રહેવાની અપેક્ષા છે.
- ડિમાન્ડનું દબાણ: ચીન, ભારત અને ETF રોકાણકારોની માંગથી સોનાનો પુરવઠો ખેંચાયો છે, જે ભાવ વધારે છે.
7. બજારની ગતિવિધિઓ અને રોકાણકારોની માનસિકતા
- ગોલ્ડ ETF: 2025માં ગોલ્ડ ETFમાં $26 બિલિયનનો ઇન્ફ્લો થયો, જે રોકાણકારોનો સોના પ્રત્યેનો વધતો વિશ્વાસ દર્શાવે છે.
- સ્પેક્યુલેટિવ ટ્રેડિંગ: હેજ ફંડ્સ અને સ્પેક્યુલેટર્સ સોનાના ફ્યુચર્સમાં મોટું રોકાણ કરી રહ્યા છે, જે ભાવમાં વોલેટિલિટી ઉમેરે છે.
- રિટેલ રોકાણ: ભારત અને ચીનમાં રિટેલ રોકાણકારો ફિઝિકલ ગોલ્ડ (સિક્કા, બાર) અને ગોલ્ડ ETFમાં રોકાણ વધારી રહ્યા છે.
સારાંશ
સોનાના ભાવનો ઓલ-ટાઈમ હાઈ એ આર્થિક (ડોલરની કમજોરી, નીચા વ્યાજદર, ઇન્ફ્લેશન), રાજકીય (જિયોપોલિટિકલ અનિશ્ચિતતા), અને બજાર આધારિત (સેન્ટ્રલ બેન્કોની ખરીદી, ETF ઇન્ફ્લો) પરિબળોનું પરિણામ છે. ભારતમાં, સ્થાનિક માંગ, રૂપિયાનું અવમૂલ્યન અને આયાત શુલ્ક ભાવને વધુ વેગ આપે છે.
જો તમને ચોક્કસ શહેરના ભાવ, ભવિષ્યની આગાહી, અથવા અન્ય વિગતો જોઈએ, તો જણાવજો!
