Birth Certificate 2025:જન્મ પ્રમાણપત્ર એ એક મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ છે જે બાળકની ઓળખ, નાગરિકતા, આધાર કાર્ડ, પાસપોર્ટ, શાળા પ્રવેશ અને અન્ય સરકારી કામો માટે જરૂરી છે. ભારતમાં, જન્મ નોંધણી (Registration of Births and Deaths Act, 1969) હેઠળ ઓનલાઈન અરજી કરી શકાય છે. 2025માં, કેન્દ્ર સરકારે મહત્વના ફેરફારો કર્યા છે: હવે તમામ હોસ્પિટલો (ખાસ કરીને સરકારી) બાળકના જન્મ પછી માતાને ડિસ્ચાર્જ આપતા પહેલાં જન્મ પ્રમાણપત્ર આપવું ફરજિયાત છે. તેમજ, ‘CRS’ મોબાઈલ એપ લોન્ચ થયું છે જેમાંથી અરજી અને સ્ટેટસ તપાસી શકાય છે.
જો તમારું બાળકનો જન્મ 21 દિવસથી ઓછા સમયનો છે, તો તરત જ નોંધણી કરાવો. વધુ સમય લાગે તો વધારાના દસ્તાવેજો અને ફી જરૂરી થાય છે. પ્રક્રિયા રાજ્ય પ્રમાણે થોડી અલગ હોઈ શકે છે (દા.ત. ગુજરાતમાં eOlakh પોર્ટલ), પરંતુ કેન્દ્રીય પોર્ટલ CRS.org.in મુખ્ય છે
જન્મ પ્રમાણપત્ર માટે જરૂરી પાત્રતા (Eligibility)
- ભારતીય નાગરિક અથવા NRI, જેમનો જન્મ ભારતમાં થયો હોય.
- જન્મની તારીખથી 21 દિવસની અંદર અરજી (વિલંબ માટે વધુ પ્રક્રિયા).
- માતા-પિતા અથવા કાનૂની ગાર્ડિયન અરજી કરી શકે.
જન્મ પ્રમાણપત્ર માટેજરૂરી દસ્તાવેજો (Required Documents)
- જન્મનું પુરાવો | હોસ્પિટલ/નર્સિંગ હોમનો ડિસ્ચાર્જ સ્લિપ અથવા મેડિકલ રિપોર્ટ (જો ઘરે જન્મ થયો હોય તો ડોક્ટરનું એફિડેવિટ).
- માતા-પિતાની ઓળખ | આધાર કાર્ડ, વોટર ID, પાન કાર્ડ અથવા પાસપોર્ટની કોપી.
- સરનામાનું પુરાવો | રેશન કાર્ડ, વીજળી બિલ અથવા બેંક સ્ટેટમેન્ટ.
- બાળકનું નામ | જો નામ ના હોય તો પછીથી અપડેટ કરી શકાય.
- વિલંબ માટે | એફિડેવિટ અને પોલીસ વેરિફિકેશન (21 દિવસ પછી).
જન્મ પ્રમાણપત્ર માટે ઓનલાઈન અરજીની સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ પ્રક્રિયા (Step-by-Step Process)
- 1. પોર્ટલ પર રજિસ્ટર કરો Civil Registration System (CRS) વેબસાઈટ https://crsorgi.gov.in પર જાઓ. ‘Sign Up’ પર ક્લિક કરીને મોબાઈલ નંબર, ઈમેઈલ અને પાસવર્ડથી એકાઉન્ટ બનાવો. OTPથી વેરિફાય કરો.
- 2. લૉગિન કરીને અરજી ફોર્મ ભરો ‘New Registration’ > ‘Birth’ પસંદ કરો. બાળકની વિગતો (નામ, જન્મ તારીખ, જન્મ સ્થળ, માતા-પિતાના નામ, જાતિ, ધર્મ) અને દસ્તાવેજો અપલોડ કરો. રાજ્ય અને જિલ્લો પસંદ કરો.
- 3. દસ્તાવેજો અપલોડ કરો PDF/JPG ફોર્મેટમાં સ્કેન કરેલા દસ્તાવેજો અપલોડ કરો. તમામ માહિતી ચેક કરો (ખાસ કરીને જન્મ તારીખ અને સ્થળ).
- 4.અરજી સબમિટ કરો : ‘Submit’ કર્યા પછી અરજી નંબર મળશે. તેને સેવ કરો.
- 5. સ્ટેટસ તપાસો: ‘Track Application’ વિકલ્પથી અરજી નંબર દાખલ કરીને સ્ટેટસ જુઓ. 15-30 દિવસમાં વેરિફિકેશન પછી પ્રમાણપત્ર જનરેટ થશે.
- 6. પ્રમાણપત્ર ડાઉનલોડ કરો: વેરિફાય થયા પછી ‘Download Certificate’ પર ક્લિક કરો. QR કોડ સ્કેન કરીને ઓથેન્ટિસિટી તપાસો. ડુપ્લિકેટ માટે ફી ભરીને ડાઉનલોડ કરો.
મોબાઈલ એપથી: Google Play Store પર ‘CRS Mobile App’ ડાઉનલોડ કરો અને ઉપરના સ્ટેપ્સ અનુસરો.
ફી અને સમયમર્યાદા (Fees and Timeline)
- 21 દિવસમાં મફત.
- 21-30 દિવસ ₹2-₹20 (રાજ્ય પ્રમાણે).
- 30 દિવસથી વધુ ₹5-₹50 + લેટ ફી; 1 વર્ષથી વધુ માટે ₹100+ અને વેરિફિકેશન.
- સમય 15-30 દિવસમાં મળે છે. ડુપ્લિકેટ માટે 7-10 દિવસ.
મહત્વની નોંધ (Important Notes)
- જો જન્મ હોસ્પિટલમાં થયો હોય, તો હોસ્પિટલ જ નોંધણી કરશે (2025 નવું નિયમ).
- નામ અપડેટ: જન્મ પછી 14 દિવસમાં અરજી કરો.
- રાજ્ય-વિશિષ્ટ: ગુજરાતમાં https://eolakh.gujarat.gov.in/ પરથી ડાઉનલોડ કરો (અરજી નંબર અથવા મોબાઈલથી).
- સમસ્યા હોય તો: સ્થાનિક રજિસ્ટ્રાર ઓફિસ (મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન) માં જાઓ અથવા હેલ્પલાઈન 1800-11-7777 પર કોલ કરો.
- -ખોટી માહિતી આપવાથી કાનૂની સમસ્યા થઈ શકે, તેથી ચોક્કસ વિગતો આપો.
આ પ્રક્રિયા દ્વારા તમે ઘરે બેઠા જ સરળતાથી જન્મ પ્રમાણપત્ર મેળવી શકો છો. વધુ માહિતી માટે CRS વેબસાઈટ નીચેના લિંક પર જુઓ.